Urocal na kamienie nerkowe - Pytania i odpowiedzi

Kamica nerkowa - od czego się zaczyna i jakie są jej przyczyny?

Powstawanie złogu w układzie moczowym to złożony proces. Mocz jest przesyconym roztworem minerałów, co sugeruje istnienie i działanie mechanizmów aktywnie zapobiegających krystalizacji obecnych w moczu soli wapnia. Najogólniej tworzenie złogów jest więc wynikiem przesycenia moczu substancjami zdolnymi do krystalizacji (potęgowanego w stanach odwodnienia) i zaburzoną zdolnością organizmu do hamowania krystalizacji (niedobór w moczu inhibitorów krystalizacji, zwłaszcza cytrynianów, ale także pirofosforanu, magnezu, cynku, białka Tamma-Horsfalla, uropontyny), wydalania już wytrąconych soli tworzących jądra krystalizacji, a także przeciwdziałania powiększaniu się już istniejących jąder krystalizacji. Sprzyjają temu zaburzenia metaboliczne takie jak hypercalciuria (zwiększone wydalanie wapnia z moczem), hypocitraturia (zmniejszone wydalanie cytrynianów z moczem), hyperoxaluria (zwiększone wydalanie szczawianów z moczem), hyperurykozuria (zwiększone wydalanie kwasu moczowego z moczem), czy dna moczanowa – zmieniając skład i nasycenie moczu mogą przyspieszać tworzenie złogów. Np. w przypadku najczęściej występujących kamieni szczawianowo-wapniowych tworzenie złogów może być spowodowane przez hyperoksalurię, ale może być promowane przez zwiększone wydalanie kwasu moczowego z moczem, np. z powodu zwiększonej podaży białka czy w przebiegu dny moczanowej. Hyperurykozuria obniża rozpuszczalność szczawianu wapnia i sprzyja litogenezie poprzez heterogenną nukleację. Jednocześnie chorzy z kamieniami wapniowymi powstałymi na tle hiperurykozurii różnią się od chorych ze złogami moczanowymi wyższym pH moczu i wyższymi stężeniami kwasu moczowego*.

Co powoduje kamienie nerkowe?

Proces krystalizacji nie musi prowadzić do rozwoju kamicy – ludzie wydalają z moczem duże ilości kryształów i zwykle nie towarzyszy temu litogeneza. Przesycenie moczu jest więc tylko pierwszym krokiem w rozwoju kamicy. Aby powstał kamień moczowy, musi dochodzić do retencji kryształów w nerce. Uszkodzenie nerki, np. przez stres oksydacyjny, sprzyja retencji kryształów i tworzeniu gniazd kamiczych na brodawce nerkowej, a także sprzyja tworzeniu nowych jąder krystalizacji przy niższym poziomie przesycenia moczu*. Tempo wzrostu kryształu zależy od wielkości i kształtu cząsteczek, właściwości fizycznych substancji, pH moczu, i stopnia przesycenia roztworu. Kryształy w roztworze łączą się ze sobą, formując większe cząsteczki. Nowopowstające kryształy przylegają do powierzchni komórek kanalików, pobudzając odpowiedź komórkową, która może prowadzić do retencji kryształów i dalszego wzrostu złogu.

W rozwoju kamicy moczowej istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne, geograficzne oraz dietetyczne. Te ostatnie mają znaczenie zwłaszcza w krajach rozwiniętych, gdzie powszechny jest siedzący tryb życia, wysokie BMI, niezrównoważona dieta z wysoką zawartością białka i tłuszczu oraz soli kuchennej, a także przyjmowanie zbyt małych ilości płynów co prowadzi do produkcji zagęszczonego moczu w niedostatecznej ilości*. Zaburzenia w odpływie moczu oraz infekcje układu moczowego to jedne z głównych czynników predysponujących do kamicy. Rozpowszechnienie wyżej wymienionych czynników ryzyka w krajach rozwiniętych sprawia, że zapadalność na kamicę moczową wzrasta i czyni z niej chorobę cywilizacyjną.

Co oznaczają moje objawy?

Chorzy z kamicą moczową skarżą się z powodu bólów okolicy lędźwiowej, nudności, wymioty, gorączka, ale mogą być też bezobjawowi. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz wynikach badań laboratoryjnych i obrazowych (USG, RTG, TK), jednak testy diagnostyczne nie powinny opóźniać wdrożenia leczenia przeciwbólowego, które powinno być jednym z pierwszych kroków terapeutycznych*.

Decyzje dotyczące leczenia kamicy moczowej uzależnione są od objawów klinicznych, wielkości i lokalizacji złogu oraz składu złogu, jeśli jest znany*.
W przypadku złogów w moczowdzie, co do których istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo samoistnego wydalenia wskazane jest leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, optymalnie za pomocą diklofenaku w dawce 100-150 mg na dobę oraz stosowanie alfa-blokera*.
Leczenie operacyjne obejmuje: kruszenie złogu falą generowaną pozaustrojowo (ESWL), przezskórną litotrypsję (PCNL), kruszenie złogu w moczowodzie pod kontrolą ureterorenoskopu (URSL), kruszenie złogu w układzie kielichowo-miedniczkowym z dostępu przez moczowód (RIRS), zabiegi otwarte i laparoskopowe – wykonywane rzadko.

Jak zapobiegać kamicy nerkowej i problemom układu moczowego?

Wartościowym elementem profilaktyki pierwotnej i wtórnej kamicy moczowej jest długotrwałe stosowanie suplementów diety, które wspomagają zapobieganie kamicy nerkowej - są to najczęściej wieloskładnikowe preparaty roślinne, których działanie może modyfikować skład i pH moczu, zwiększać diurezę, wspomagać wydalanie drobnych złogów, a także działać przeciwbakteryjnie, rozkurczowo, przeciwbólowo i nefroprotekcyjnie. Najczęściej składniami takich preparatów są magnez, witamina B6, cytryniany i inne wybrane składniki roślinne. Wymienione składniki zawiera urocal. Do pożądanych cech tego typu preparatów należy sposób podania w postaci rozpuszczalnego w wodzie proszku, co zwiększa podaż płynów, zwłaszcza u osób niechętnie realizujących to zalecenie.